Risk Değerlendirmesi Nedir ?
6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanununa istinaden işveren üzerinde işletmesi için yapması veya yaptırma yükümlülüğü olan ve mevzuata göre işyerinde veya işyeri dışında gelebilecek olan tehlikelerin belirlenmesi bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan mevcut risklerin analizi yapılarak derecelendirilmesi ve kontrol önlemlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılan sistematik çalışmaların bütünüdür.
Risk Değerlendirmesin de Kimler Görev alır ?
Risk değerlendirilmesi yapılmadan önce işveren tarafından uygun nitelikte mevzuatın öngördüğü şekilde bir risk değerlendirme ekibi oluşturulur bu ekibin içinde işveren kendisi başta olmak üzere iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, çalışanlar arasından seçilmiş ya da işverence atanmış olan çalışan temsilcisi, işyerinde görevlendirilen destek elemanları, işyeri genelinde yapılan işlerin tamamına hâkim işyerinde veya dışarıdan gelebilecek tehlikeler hakkında bilgi sahibi çalışanlar bulunur. İşverenin ihtiyaç duyması halinde bu ekibe yardımcı olabilecek kişi ve kurumlardan destek alabilirler. Kurulan bu ekibe organizasyonu yürütecek işverenin belirlediği kişi gerçekleştirir. Bu ekibin görevini yerine getirmesi için işveren gerekli olan mekân ve makine ekipmanı sağlamakla yükümlüdür. Bu
çalışmaların yürütücüsü olarak görevlendirilen kişi yapılan tüm çalışmaları gizli tutmalıdır. Risk değerlendirmesi kurulan ekibin ilk önce tehlikelerin tanımlanması sonra risklerin belirlenmesi ve bu risklerin analiz edilmesi kontrol önlemlerinin kararlaştırılması doküman haline getirilmesi çalışmaların güncellenmesi ve gerektiği durumlarda yenilenmesi gibi bir aşama ile gerçekleşmektedir. Risk değerlendirme çalışması yapılırken ihtiyaç duyulan her aşamada çalışanlar bu sürece dâhil edilerek çalışma yapılmalıdır.
Risk Değerlendirmesin de Tehlikelerin Sınıflandırılması
Risk değerlendirme çalışmasında tehlikeler tanımlanırken mevcut bina ve eklentiler yapılan iş
üretim süreci, ve tekniği makine ekipman kullanılan maddeler oluşan atıklar organizasyon çalışanların
yükümlülükleri tecrübeleri izin belgeleri çalışanların çalışma durumları (genç, yaşlı, çocuk, kadın,
gebe, engelli v.b.) yaş ve cinsiyetleri varsa işletmenin teftiş sonuçları meslek hastalığı kayıtları iş kazası
kayıtları ramak kala olayları kişisel maruziyetleri acil durum planları ortam ölçüm sonuçları malzeme
güvenlik formları sağlık güvenlik planları patlamadan korunma dokümanları gibi durumlar incelenerek
oluşabilecek riskler değerlendirilecektir. Yapılan değerlendirmenin riskleri belirleme ve analiz etme
derecelendirme sonucunda belirlenen bir metot ile önlem faaliyeti alınarak şiddeti azaltma zararı
azaltma ya da önleme dokümanı hazır hale getirilir tüm ekip tarafından imzalanır belirlenen süreç
içerisinde termin tarihleri içerisinde tehlikeler giderilir, tehlikelerin giderilmesi tamamen işverenin
sorumluluğundadır.
Risk Değerlendirmesi Sırasında Kullanılacak yöntemler
Risk değerlendirmesi çalışmaları yukarıda belirttiğim şekilde oluşabilecek bir iş kazası, meslek
hastalığı, maddi ve manevi zarar potansiyelinin tespiti ve önüne geçmesi prosedürü olmakla beraber
belirli yöntemlerle gerçekleştirilmektedir. Ülkemizde en sık kullanılan yöntemler L matris, Hazop, Fıne
Kınney gibi metotlardır. Bu metotlar ile belirlenen riskler analiz edilerek sonuçlarına göre tedbirler
kararlaştırılır. Hazırlanan bu risk değerlendirmesi rapor haline getirilerek dokümante edilip işverene
teslim edilir, raporun içeriğinde işletme adresi hazırlayan kişilerin görev ve ünvanları ile iş güvenliği
uzmanı işyeri hekiminin bakanlıkça verdiği belge ve bilgileri geçerlilik ve yapılış tarihleri belirlenen
tehlike kaynakları belirlenmiş olan riskler kullanılan yöntem risk öncelik sırası gibi bilgiler içerir ve
elektronik ortamda da arşivlenmelidir.
Risk Değerlendirmesi Yenilenme Süreçleri
Tehlike sınıfına bağlı olarak çok tehlikeli-tehlikeli ve az tehlikeli ise sırayla 2,4 ya da 6 yıl sonra, işyeri taşınması bina
değişikliği, yeni makine ekipman ya da yeni kullanılacak olan maddeler, üretim yönteminde değişiklik, oluşan iş kazası ya da meslek hastalığı, işyerindeki sınır değerlerde mevzuat değişikliği durumunda, yapılan ortam ölçümü sonucunda gerekli görüldüğü halde, işyeri dışında yeniden doğabilecek tehlikelerin ortaya çıkması gibi sıraladığım durumlarda risk değerlendirmesi yenilenmektedir. Birden fazla işverenin olduğu işletmelerde risk değerlendirmesi yapılan tüm işler dikkate alınarak ayrı ayrı gerçekleştirilir. Bu risk değerlendirilmesi koordinasyon şeklinde yapılır her işverenin çalışan temsilcisi dahil edilerek bilgiler alınarak hazırlanmalıdır. Birden fazla işyerinin bulunduğu çalışma ortamlarında büyük organize sanayi bölgeleri alışveriş merkezleri merkezi sitelerde ise asıl işverence
yönetim tarafından yürütülür.
Risk Değerlendirmesin de Asıl işveren ve Alt İş veren ayrımı
Asıl işveren ve alt işverenin olduğu işletmelerde risk değerlendirmesi şu şekilde yapılmaktadır. Alt
işveren kendisinin yapmış olduğu işin niteliği ile ilgili risk değerlendirmesi yapar asıl işveren bu
çalışma için yer ortam hazırlamakla yükümlüdür, asıl işveren yapılan bu çalışmayı denetler ve
koordine eder alt işverenler tarafından hazırlanan bu risk değerlendirmesinin birer nüshası asıl
işverene teslim edilir ve asıl işveren genel yapılan işin tamamı ile bunu birleştirerek genel tehlike ve
risklerin önleme çalışması başlatır denetler koordine eder. Bu yapılan çalışmalar işveren tarafından çalışanlara bilgi olarak aktarılır. Dışardan gelen kişilere bu konuda bilgi verilmelidir. İşyerinde çalışana veya dışarıdan gelen kişiye risk değerlendirmesi anlatılması işverenin yükümlülüğündedir. Çünkü risk değerlendirmesi dediğimiz çalışma tehlikeler ve risklerin belirlenmesi analiz edilmesi önleme çalışmalarıydı bu sebeplerden dolayı iş kazası meslek
hastalığı ve maddi manevi zararlar oluşabileceğinden dolayı konunun ilgililerle paylaşılması
kaçınılmazdır.
Yukarıda risk değerlendirmesinin tanımından başlayarak yapılış şekli yapılış yöntemi
dokümantasyon kısmı arşivlenme durumu yenilenme süreci birden fazla işveren olduğunda risk
değerlendirme çalışması ve son olarak ta asıl işveren ve alt işverenlerin olduğu işletmelerde risk
değerlendirmesi çalışmalarının nasıl yapılması gerektiğini sizinle paylaştım iyi okumalar ve kazasız
günler dilerim.